حقوق دانش آموزان
اما نه، انگار کسی به یادش آمد، فکر کرد و چاره ای برای این موضوع مهم اندیشید. دکتر بهنام صبائیان که آن روزها یک دانش آموز شیرازی بود، اولین کسی بود که فکر تدوین منشور خاص حقوق دانش آموزان را با سازمان دانش آموزی در میان گذاشت. این طرح در دومین نشست رسمی مجلس دانش آموزی تصویب شد و بالاخره با تلاش کارشناسان سازمان دانش آموزی (منشور ملی حقوق دانش آموز) تدوین شد، منشوری که در آن به طور خاص به حقوق مربوط به دانش آموزان پرداخته می شود.
چرا منشور ملی حقوق دانش آموز؟
در پیش نویس منشور به اهمیت دوران تحصیل در شکل گیری شخصیت اعتقادی، اجتماعی دانش آموز، آسیب پذیری دانش آموزان و پیوسته بودن دوران تحصیل اشاره شده است. هدف از تدوین این منشور نیز ایجاد زمینه های لازم برای پذیرش و آشنایی دانش آموزان با حقوق فردی و اجتماعی آن ها در قالب عناوین حقوقی است.
تعریف ها
دانش آموز: فردی که در محدوده ی سنی 6 تا 20 سال قرار می گیرد و مشغول تحصیل در یکی از مراکز آموزشی کشور است.
حقوق دانش آموز: در نظام آموزش و پرورش کشور حقوقی است که یک فرد در حال آموزش و یا به سبب آموزش از آن بهره مند می شود؛ حضور فیزیکی در میحط آموزشی و نیز خارج از محیط رسمی اما در قالب دانش آموزی، مثل اردوها.
فصل اول: حقوق اساسی دانش آموز
این فصل در 5 ماده به حقوق مربوط به آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان دانش آموز، مصونیت از تعرض های جسمانی و روانی و حیثیتی و احترام به شخصیت انسانی دانش آموز، حق برخورداری از حریم شخصی و جست وجو نکردن وسایل شخصی او و حق برخورداری از رفتار منصفانه اشاره می کند.
فصل دوم: حقوق آموزشی دانش آموز
دانش آموزان حق دارند از مدرسان توانمند در ابعاد علمی و اخلاقی بهره مند شوند. آن ها حق دارند به طور یکسان از امکانات آموزشی بهره برند. دانش آموزان غیر فارسی زبان، حق دارند قبل از ورود به مدرسه از امکانات ویژه ی فراگیری زبان فارسی بهره مند شوند.
فصل سوم: حقوق ضمن آموزش دانش آموز
ماده ی 23 تا 28 منشور، اطلاع از مقررات آموزشی، انتشار نشریه ی دانش آموزی و شاد بودن مطالب آموزشی را حق دانش آموز می داند و این که دانش آموزان حق دارند به طور آزادانه اجتماع ها و تشکل های دانش آموزی داشته باشند و از فعالیت ها فوق برنامه بهره ببرند.
فصل چهارم: حقوق مربوط به آزمون
برخورداری از آزمون متناسب با برنامه های آموزشی منطبق با اصول و روش ها و مطلع شدن از نتیجه ی آزمون و برنامه های آموزشی و همچنین بازبینی آزمون جهت اطلاع از عملکرد یادگیری خود، حق دانش آموز است.
فصل پنجم: حقوق بهداشتی دانش آموز
منشور حقوق دانش آموز، حق برخورداری از پرونده ی بهداشتی و شناسنامه ی سلامت را حق دانش آموز می داند و همین طور برخورداری از فرصت های برابر و رایگان در امور ورزشی و تربیت بدنی. در این فصل آمده: «تغذیه ی مناسب با سن، رشد و برخورداری از امکانات و تسهیلات بهداشتی در فضای آموزشی، برخورداری از مراقبت های بهداشتی و معاینات پزشکی و بهداشت روانی مستمر به منظور تشخیص پیش گیری و پیش بینی و درمان، حق دانش آموز است.»
فصل ششم: حقوق دادرسی دانش آموز
دانش آموزان حق دارند در صورت ارتکاب جرم و محرز شدن آن از سوی دادگاه، از مجازات های جایگزین استفاده کنند. دانش آموزان حق دارند از تحقیقات و رسیدگی به اتهامات و جرایم در امور قضایی توسط قاضی برخوردار باشند. حق دارند از وکیل تسخیری با همکاری وکلای متخصص در زمینه ی تخلفات دانش آموزی برخوردار شوند. حق دارند از رسیدگی به امور قضایی در دادگاه غیرعلنی بهره مند شوند. دانش آموزان حق دارند از نماینده ی حقوقی ویژه از سوی آموزش و پرورش در دادگاه برخوردار باشند.
فصل هفتم: حمایت های خاص دانش آموز
و بالاخره در فصل آخر منشور حقوق مربوط به بیمه ی مناسب در مقابل حوادث و بیماری ها چه در محیط آموزشی و چه در خارج از محیط آموزشی، مصونیت در مقابل اقدامات تروریستی و سایر جرایم سازمان یافته، حمایت در مقابل بهره کشی های اقتصادی و سوءاستفاده های جنسی، برابری در مقابل قانون با شرایط یکسان برای اقلیت های دینی و مذهبی با توجه به نیاز آن ها، حقوق برابر دانش آموزان مهاجر درست مثل دانش آموزان ایرانی و آشنایی با اصول حفاظت محیط زیست و استفاده ی بهینه از منابع طبیعی مورد بررسی قرار می گیرد. ماده ی 50 منشور، دولت را مکلف می کند تا از حضور دانش آموزان کمتر از 15 سال در درگیری ها و منازعات مسلحانه بین المللی و یا درگیری های نظامی داخلی جلوگیری کند. منشور حقوق دانش آموز، 54 ماده دارد و قرار است در سومین نشست رسمی مجلس دانش آموزی مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش، منشور قابل استناد خواهد بود.